واکاوی الواح گلی استحکامات تخت جمشید با تمرکز بر شیوة حسابداری و دفترداری

هدف پژوهش پیش رو، بررسی تاریخچة حسابداری با استفاده از کتیبه‌های باروی تخت جمشید است. شصت‏و‏پنج لوح حسابداری از 2087 کتیبة منتشر‏شدة ریچارد هلک (1969) و یک لوح از صدوپنجاه کتیبة منتشر‏شدة عبدالمجید ارفعی (1387) مورد بررسی قرار گرفت. لوح‏ها مربوط به سال‌های سیزدهم (509 پ.م) تا بیست‌وهشتم داریوش هخامنشی (494 و 493 پ.م) است. گل‏نبشته‌هایی که مضمون حسابداری دارند با رویکرد زبان‌شناسی ایلامی، از جنبة امکان همسان‎بودن حساب‌ها مورد واکاوی قرارگرفته، سپس با حساب‌های نوین مقایسه شده‎اند. روش پژوهش، مطالعة آرشیوی و بررسی‌های تاریخی در حوزة پژوهش‏های کیفی با کاربرد استقرایی‏ ـ اکتشافی است. یافته‌ها نشان می‌دهد که در زمان هخامنشیان «معادلة حسابداری پرسپولیس» وجود داشته است که شبیه «معادلة اولیة حسابداری» امروزی است. معادلة پرسپولیس که در 2000 سال قبل از لوکیا پاچیولی رواج داشته، شاید پایه‌گذار معادلة اساسی حسابداری امروزی بوده است. همچنین بیش از سیزده عنوان حساب، به‎شکل کل، معین و تفضیلی نیز وجود داشته است. فرم گزارش­های حسابداری تخت جمشید نیز به‏صورت یکنواخت و استاندارد تهیه می‏شده است. بر‏اساس اسناد کتیبة شمارة 1997، قدیمی‏ترین حسابدار ایرانی «ایرکامکاَ» نام دارد.